Làng thương gia Việt Nam trước hết: Giờ là phế tích

Cự Đà - một trong những cái nôi phát tích những doanh nhân thành đạt trước hết ở Việt Nam. “Phố Cự” ở đây chính là làng cổ Cự Đà (xã Cự Khê, huyện Thanh Oai, Hà Nội). Nằm tiếp giáp với con sông Nhuệ, một phần tiếp giáp với thị xã Hà Đông, còn phần kia giáp với huyện Thanh Trì. Địa thế “cận thị, cận giang” đã tạo cho Cự Đà một thế mạnh về thông thương, nhưng quan trọng hơn cả, đó là người Cự Đà đảm đương, khéo léo#, giỏi làm ăn... Đã chóng vánh đưa làng xã của mình thành một thương hiệu ngay từ thời Pháp thuộc. Ngoài những địa chủ và nhà thầu phất lên nhờ thầu lại ruộng, còn rất nhiều những cự phú với nghề buôn gỗ, buôn vải dọc theo tuyến sông Hồng. Những cái tên doanh gia thành đạt của Cự Đà xưa như van chuyen hang cụ Cự Doanh, sau đó là cụ Cự Chân - một trong những người được coi là tổ nghề của nghề dệt kim Đông Xuân; thế hệ sau nữa là những cái tên Cự Phát, Vũ Từ Đặng... Đã đặt nền tảng để tạo lập tiếng tăm Cự Đà khiến cả người Pháp thuở ấy cũng phải kính nể. Làm ăn, buôn bán sung túc, những nhà buôn thành đạt của Cự Đà đã mang tiền của về xây dựng quê hương. Ngay từ những năm 30 của thế kỷ 19, Cự Đà đã trở thành vùng quê no ấm như phố thị, và là ngôi làng trước nhất có điện ở Việt Nam... Năm 1929, Cự Đà là thôn đầu tiên có điện để phục vụ cuộc sống. Khi đó, nơi đây chẳng khác gì một khu phố thu nhỏ của Hà Nội. Vào những chiều cuối tuần, các lái buôn no ấm lại đánh xe hơi về quê để hưởng không khí thăng bình nơi thôn quê. Ngay kiến trúc trong làng, các bậc cự phú đã xây dựng ở quê những biệt thự theo lối kiến trúc của Pháp, cùng với hệ thống đình chùa được xếp hạng di tích quốc gia. Thậm chí ở đây còn có cả nhà Thọ từ là nơi diễn ra lễ mừng thọ hàng năm, nhà Hội đồng xây theo kiến trúc Pháp để hội họp... Con sông Nhuệ trữ tình nhất định, nay đã thành dòng sông chết. Bến sông xưa nay thành phế tích... Và, những đọc thêm người đang sống, đã từng nghe danh về Cự Đà, có lẽ không khỏi ngùi ngùi. Sự sang giàu của những doanh nhân thuở ấy đã góp phần kiến tạo quê hương, và chính những người dân làng nghèo khó không có điều kiện phát triển, đi đây đi đó cũng được thơm lây. Đường thôn ngõ xóm lát gạch chỉ nghiêng, cổng làng nề nếp, nhà cửa san sát, được đánh số hiện đại “như Tây”; giếng làng, bến nước, cây đa... Phong thủy hữu tình làm ngây ngất một thuở. Thế nhưng, vật đổi sao dời, thời gian tàn phá, và cơn lốc thành thị hóa đã khiến “phố Cự” thuở nào khoác một dung mạo khác lạ, đối nghịch đến ngỡ ngàng. Con sông Nhuệ thơ mộng, nước trong vắt ngày nào giờ không khác một dòng van tai sông chết. Những bến sông lát đá xanh nguyên khối bây giờ bùn, rác... Dồn ứ khỏa lấp không thể nhận ra; những nhà cổ, biệt thự xưa cũng tan hoang, trộc trệch không còn nguyên dạng. Hình ảnh một “phố Cự” thời hiện đại khiến khách đa tình không khỏi khuây. Thế nhưng, sau gần tám thập kỷ, một Cự Đà khác hoàn toàn thay đổi... thue xe cau Những dấu xưa hiện là phế tích... Bến sông xưa được xây bằng những phiến đá xanh nguyên khối... ... Hiện nay đã bị khỏa lấp bởi rác thải. Tấm biển nhắc này, vô hình trung, đã "mở lối thoát" cho người dân cứ việc... Xả rác xuống sông! Giếng làng cổ kính ngày nào... Gần với hàng muỗm cổ thụ ngàn năm tuổi... Thiếu đất ở, người dân Cự Đà phải lấn chiếm đất nhà xí đê sông Nhuệ... Và, những công cụ tự phát như thế này, hàng ngày rộn rịp khắp đường thôn, ngõ xóm. Thủy thủ tỷ phú ở 'Làng Chanchu’ Tỷ phú Việt: Ra đi xuất sắc, trở về thành công Bầu Đức bao giờ thành tỷ phú đô la thứ 2 của Việt Nam Tỷ phú Phạm Nhật Vượng một năm kiếm thêm 150 triệu USD Tỷ phú Việt phiền lòng vì nổi tiếng nhờ biến cố Ba tỷ phú Việt lên lịch 2014 Forbes cùng tỷ phú thế giới?