Xe đạp công cộng: Người dân được lợi gì?

Muốn phát triển mô hình liên lạc xe đạp công cộng, cũng phải xem đường đi cho công cụ này. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ có văn bản chỉ đạo UBND 5 thị thành trực thuộc trung ương phối hợp với Bộ GTVT trong quý III năm nay, xây dựng Đề án thử nghiệm phát triển cung cấp dịch vụ xe đạp công cộng trong khu vực trọng tâm đô thị. Dịch vụ xe đạp công cộng là gì, cách thức hoạt động của dịch vụ giao thông này như thế nào, và đem lại lợi ích gì cho người dân, có giải quyết được ùn tắc liên lạc ở các thành thị lớn? Chúng tôi đã có cuộc san sẻ với TS. Nguyễn Ngọc Long - Phó chủ toạ Hội Khoa học Kỹ thuật Cầu đường Việt Nam về những vấn đề này. Thuận tiện ở những đường ngắn TS. Nguyễn Ngọc Long cho biết, dịch vụ xe đạp công cộng là một loại hình kinh doanh cho thuê xe đạp. Người tham gia liên lạc không cần mua sắm xe đạp mà có thể đến một điểm nào đó, trả tiền và mượn đi. Khi không cần đi nữa, người ta có thể trả lại xe ở một địa điểm khác. Loại hình này đã và đang được rất nhiều nước trên thế giới ứng dụng, đặc biệt là các nước phát triển ở châu Âu. Đây là một trong các giải pháp nhằm giảm thiểu gánh nặng cho giao thông công cộng. TS. Nguyễn Ngọc Long - Phó chủ toạ Hội Khoa học Kỹ thuật Cầu đường Việt Nam. Ảnh Hòa Anh Theo TS. Long, xe đạp công cộng rất tiện ích cho người dân đi lại cự ly ngắn. Những chặng đường dài trong thị thành vẫn phải do công cụ vận tải công cộng "số lớn" như xe buýt, tàu điện cáng đáng. Nên xe đạp công cộng là để giải quyết khuôn khổ hẹp chứ không phải là thứ thay thế loại dụng cụ chuyển vận "số lớn" được. Ông Long lấy tỉ dụ: Đi từ Nội Bài đến Hồ Gươm, hay ga Yên Viên vào trọng điểm thị thành Hà Nội chẳng thể trông mong vào dịch vụ xe đạp công cộng. Nhưng một người đi ô tô buýt từ ngoại ô vào Bờ Hồ (Hà Nội), nếu muốn đi nói quanh Hồ Gươm và phố cổ, có thể thuê một chiếc xe đạp. Việc cho thuê xe đạp thường được vận hành tự động bằng máy móc. Xe đạp được khóa tại bãi đỗ. Người có nhu cầu mượn xe chỉ cần đến bãi, quẹt thẻ tài khoản rồi lấy xe ra. Cũng theo nhà nghiên cứu liên lạc, không phải chỗ nào trong tỉnh thành đều có thể vận dụng loại dịch vụ này. Dịch vụ xe đạp công cộng thường chỉ hoạt động ở một đôi khu vực trọng điểm. Từ điểm khác đến khu vực trọng điểm, người ta vẫn phải đi bằng xe buýt hay tàu điện. Chỉ tại khu vực trọng điểm mới có dịch vụ cho thuê xe đạp. Làm đường riêng cho xe đạp? “Bài toán đặt ra trước mắt là xe đạp sẽ đi ở đường nào?” – TS. Long nêu vấn đề. Theo ông, trong liên lạc thành thị, điều tối kỵ là pha trộn các loại công cụ có véc tơ vận tốc tức thời khác nhau. Nếu ô tô, xe máy và xe đạp cùng đi chung một đường với nhau, đó sẽ là duyên cớ gây ùn tắc và tai nạn liên lạc. Bời vậy, phải có đường riêng cho xe đạp đi. Ông Long còn cho biết, ở một số nước phát triển, người ta dành hẳn một đường riêng cho xe đạp đi. Có nước lại cho xe đạp đi trên hò cùng người đi bộ. Việt Nam muốn phát triển mô hình giao thông xe đạp công cộng, cũng phải tính hạnh đường đi cho dụng cụ này. Việt Nam muốn phát triển mô hình liên lạc xe đạp công cộng, cũng phải tính tình đường đi cho dụng cụ này. Ảnh: Nguyễn Lý Trên thực tại, Hà Nội hay TP. HCM đều có nhiều khu vực phân làn đường cho ô tô, xe máy, thậm chí làm đường riêng cho ô tô buýt, nhưng người ta vẫn đi lẫn lộn. Nên, theo ông Long, việc dành một đường riêng cho xe đạp là điều rất khó. Hơn nữa, các nhà quản lý lại phải tính hạnh để xây dựng bến bãi, điểm đỗ. Ngoại giả, theo TS. Long, để phát triển dịch vụ xe đạp công cộng, phải có nhà đầu tư là doanh nghiệp tư nhân. Quốc gia chẳng thể đứng ra cho thuê được. Quốc gia chỉ cung cấp địa điểm, bến bãi đỗ xe. Còn phương thức kinh doanh, quản lý là doanh nghiệp tự tính toán. TS. Nguyễn Ngọc Long cho rằng, chủ trương phát triển đa dạng dụng cụ trong liên lạc thị thành là cấp thiết. Nhưng, theo ông, liên lạc là sự đồng bộ. Trước mắt, vẫn phải thí nghiệm và chọn trọng điểm khu vực. Chẳng hạn, ở Hà Nội có thể chọn Hồ Gươm và phố cổ. Đây là khu vực người qua lại rất lớn và dùng xe đạp có thể rất Tiện lợi. "Đừng nghĩ rằng, phát triển xe đạp công cộng sẽ thực hành được ngay và giải quyết tốt ùn tắc giao thông!" - Ông Long nói. Vị Phó Chủ tịch hiệp hội Cầu đường cho biết, để giải quyết bài toán giao thông lâu dài, quốc gia vẫn phải tụ hội đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển công cụ liên lạc "số lớn". Còn việc phát triển xe đạp công cộng chỉ là một giải pháp rất nhỏ bé. Ở các nước áp dụng xe đạp công cộng cũng vậy. Tỷ trọng của loại dụng cụ này so với các loại công cụ khác vẫn chiếm rất thấp. "Để một chuyến xe chở được hàng trăm người, hàng nghìn người mới giải quyết được ách tắc tỉnh thành." – TS. Nguyễn Ngọc Long nhấn mạnh.